Johann Joachim Winckelmann, Alman sanat tarihçisi ve arkeologtur.  Yunan, Greko-Romen ve Roma sanatı arasındaki farkı ilk kez dile getiren öncü bir Helenistti. "Modern arkeolojinin peygamberi ve kurucu kahramanı" olarak anılan Winckelmann, bilimsel arkeolojinin kurucularından biriydi ve tarz kategorilerini ilk olarak sanat tarihine geniş, sistematik bir temelde uygulayan kişidir. Birçoğu onu sanat tarihi disiplininin babası olarak görür.Yunan Sanatını dönemlere ve zaman sınıflandırmalarına göre ilk ayıranlardan biriydi. 18. yüzyılın sonlarında Neoklasik hareketin yükselişinde en belirleyici etkilerden birini Winckelmann yapacaktır. Yazıları yalnızca yeni bir arkeoloji ve sanat tarihi bilimini değil, batı resim, heykel, edebiyat ve hatta felsefe anlayışını da etkilemiştir. Winckelmann'ın Eski Sanat Tarihi (1764), Almanca yazılmış bir Avrupa edebiyatı klasiği haline gelen ilk kitaplardan biriydi. Lessing, Herder, Goethe, Hölderlin, Heine, Nietzsche, Stefan George ve Spengler üzerindeki akabindeki etkisi kışkırtıcı bir şekilde "Yunanistan'ın Almanya üzerindeki Tiranlığı" olarak adlandırıldı."

Bugün, Berlin Humboldt Üniversitesi'ndeki Winckelmann Enstitüsü tamamen klasik arkeoloji araştırmalarına adanmıştır.

Winckelmann eşcinseldi ve estetik üzerine olan yazılarında açık bir homoerotizm gözlemlenir. Bu durum Goethe gibi çağdaşları tarafından kabul edilmiştir.