Volatilite Sinyali

VOLATİLİTE SİNYALİ: 21. YÜZYIL KÜRESEL EKONOMİK KRİZLERİ İLE BORSA ENDEKSLERİ İLİŞKİSİNİN ANALİZİ

Finansal piyasaların/borsaların volatilitesinin (oynaklığının) ekonomik analizi, ekonomi ve finans disiplinlerinin teorik ve uygulamalı literatüründe önemli tartışma alanlarından biridir. Tartışmanın arka planını, yatırımcıların davranışlarının neden ve sonuçlarını yansıtan, veri ve bilgi akımının ima ettikleri ile belirsizliklere yüklenen algıdan kaynaklanmaktadır. Oynaklık sinyalinin, ekonomik ve finansal konjonktür dalgalarının aşamalarını öngörmede vereceği mesajlar, ekonomi politik ve/veya finans politik süreçlerde karar alma ve uygulama kalitesini iyileştirme potansiyeli taşımaktadır. Böyle bir içeriğe sahip çalışmanın bir boyutu, teorik çerçevenin eko-sisteminin tasarımı ile ilgili olmalıdır. Diğer boyutu ise, bu yaklaşıma uygun modelin/modellerin mimarisinin belirlenmesine odaklanmalıdır. Her iki boyutu şekillendirilebilecek perspektif ve bakış açısı, finansal ekonomi ve ekonometri dallarında uzmanlığı gerekli kılmaktadır.

21. yüzyıl küresel ekonomik krizlerinin doğuşu, gelişimi/yaygınlaşması ve sönümlenmesi süreçlerinde ulusal borsalar ile ekonomilerin temel göstergelerinin ilişkisinin analizi, gelişmelerin ve değişmelerin yönü ve şekli konularında farklı sinyaller verecektir. Borsaların genel ve sektörel endekslerinin oynaklık derecesinin ölçeği, ekonomilerin normal-anormal-yeni normal-normal döngüselliğinin izlenmesi ve değerlendirilmesinde yeni veri ve bilgiler sunacaktır. Söz konusu döngüselliği GSYH’nın genel ve iktisadi faaliyet kollarının değişim oranları yanında güven endeksleri ile ilişkilendirmek, makroekonomik konjonktürün ve sektörlerin davranışlarına ilişkin ipuçları da sunacaktır. Ayrıca, kamu otoritesinin tercih ve önceliklerinin yapısı ve özellikleri konusunda öngörüde bulunma imkânı sağlayacaktır.

Söz konusu ilişkiler ağının veya ilişkiler sisteminin işleyişinin kavranması ve açıklanması, uygun ve modüler ekonometrik araçların kullanımını gerekli kılmaktadır. Oynaklık, finansal serilerin seyrindeki değişkenliği ve istikrarsızlığı ifade etmekte ve genellikle değişkenlik göstermektedir. Bu nedenle, finansal serilerin modellenmesinde homojen varyanslı klasik modeller uygun olmamakta ve otoregresif koşullu değişen varyans modeller tercih edilmektedir. Bu bağlamda, çalışmada zamanla değişen oynaklık ve oynaklık kümelenmesi başka bir ifade ile görece sakin dönemlerin ardından oluşan dalgalanma dönemlerini modellemek amacıyla oluşturulmuş otoregresif koşullu değişen varyans (ARCH) modellerinin asimetrik bilgi yapısını da modelle imkânı sunan türevleri kullanılmıştır. Böylece kriz öncesi, kriz süreci ve sonrasında oluşan oynaklık yapıları modellenirken ilgili dönemlerdeki asimetrik süreçlerde ortaya çıkarılmıştır. BİST ve Türkiye ekonomisinin 21. yüzyıl küresel ekonomik krizleri süreçlerinde gösterdikleri performansların oynaklık sinyalleri çerçevesinde değerlendirilmesi, bahsedilen katkılar yanında ileri-geri bağlantılar konseptlerinin, öncü göstergeler kavramlarının güncellenmesine de katkı sağlayacak özellikler taşımaktadır. Finansal ekonomi ve ekonometri dallarında doktor unvanına sahip, Mefule Fındıkçı Erdoğan, yetkinliğine uygun, kaliteli farklılık üreten bir çalışma daha gerçekleştirmiştir. Dr. Erdoğan’ı tebrik ediyor, günümüzde giderek önemi artan disiplinler arası çalışmalar konusunda yeni araştırmalarının devamını temenni ediyorum.

Prof. Dr. Nazım EKREN

İstanbul Ticaret Üniversitesi

İşletme Fakültesi

İktisat Bölümü Öğretim Üyesi