Taşıyıcılıktan Yatırım Zirvesine: Peter Lynch

Nisa Kayapınar Peter Lynch'in Tüm Kitapları

Yatırım dünyasındaki en ünlü isimlerden olan Peter Lynch, çok severek yaptığı bu işteki başarısını gizli formüllere borçlu değil. Lynch, basit –görünen- birkaç maddeye indirgediği yatırım stratejisiyle, yatırımın ezbere değil, anlayarak ve güçlü analizle yapılması gerektiğini gösteriyor. 

Peter Lynch Aile Hayatı ve Çocukluğu

Peter Lynch, 1944’te ABD’nin Newton şehrinde dünyaya geldi. Henüz yedi yaşındayken babasına kanser teşhisi kondu. Hastalıkla üç yıl mücadele eden babası direnemedi ve hayata gözlerini yumdu. Peter, babasının yokluğuyla baş etmeye çalışıyordu ama yokluk bununla sınırlı değildi. Ailesine maddi olarak destek olması gerektiğinin farkındaydı. 11 yaşındayken bir golf kulübünde taşıyıcı (caddy*) olarak çalışmaya başladı. Bu kulüp, işlerinde oldukça başarılı, iyi maaşlara sahip üyelerden oluşuyordu. Oyun sırasında da yatırım deneyimlerden bahsediyorlar, borsa hakkında konuşuyorlardı. Peter henüz çok küçüktü ve bahsedilen dünyadan oldukça uzaktı. Bu iş adamlarının sözünü ettiği hisse senetlerini anlayamıyordu. Fakat her eve döndüğünde aklında kalan isimleri araştırmaya başlıyor, elindeki gazetelerde onları bulmaya çalışıyordu. Başta bir şey ifade etmeyen bu senet ismi takibi, bir süre sonra onun bir şeyi fark etmesini sağlamıştı. Senetlerin fiyatları yükseliyor, bu adamlar oyun oynarken paralarını arttırıyordu. Yatırım yapacak parası olmamasına rağmen borsa ister istemez ilgisini çekiyordu artık.

Peter Lynch İlk Yatırım Hamlesi

Golf kulübündeki işine devam eden Lynch, buradan bir burs almaya hak kazanmıştı. Üniversite eğitimi için Boston Koleji’ni tercih etmişti ve bu okul ona bin dolara mal oluyordu. Aldığı bursun eğitim masrafının bir kısmını karşılaması, onu maddi olarak biraz rahatlatmıştı. Bir süre para biriktirdi. Ama bu birikim sürecini boş geçirmiyordu. Taşımacılık sektörü, hava taşımacılığı üzerine araştırmalar yaptı. Ve ilk yatırım hamlesini yaklaşık bin dolar ile Flying Tiger adlı şirketin hisselerine yaptı. Araştırmalarına göre hava taşımacılığı önem kazanacak ve hisseleri artacaktı. Sonuç beklediği gibi oldu, hisseler arttı ama  öngördüğü şekilde değil. Vietnam Savaşı’nın başlamasıyla uçaklarla çok sayıda asker taşınması gerekti. Bu durum hisse fiyatlarını etkiledi. Bu çıkış esnasında ara ara satışlar yapan Lynch, elindeki senetlerin on kata kadar çıkışını da izliyordu. Bu on katlık çıkışlara sonrasında kendisiyle özdeşleşecek bir isim de verecekti. Şimdilik bu kazancı onun için sadece yüksek lisansı için gereken parayı gösteriyordu. 1965’te üniversiteden mezun oldu. 1966 yılında Fidelity Investments’a stajyer olarak girdi. Fakat kısa süreli bir çalışmadan sonra ara verdi çünkü ABD ordusuna katılması gerekiyordu. Burada iki yıl görev yaptıktan sonra 1968'de stajyerliğe devam ederken Pensilvanya Üniversitesi Wharton Okulu'nda da İşletme yüksek lisansına başladı.

Peter Lynch Yatırım Dünyasına Resmi Girişi

1969 yılında Fidelity’deki stajyer görevi bitmiş, kuruma kalıcı olarak girmişti. Tekstil, madencilik, kimya endüstirilerini takip etmekle görevli olan Lynch, 1974 yılında araştırma müdürlüğüne yükselmişti. Bu pozisyonda 3 yıl çalışmasının ardından Magellan Fonunun başına getirildi. 18 milyon dolarlık bu fon, daha çok iç piyasaya yatırım yapıyordu. Fakat bu konuda katı kuralları yoktu ve Lynch bunu değerlendirdi. Ona göre en önemli adımlardan birisi olabildiğince çok hisse senedi araştırmaktı. Araştırdığı hisselerin %10 unu seçip, işlemlerine başladı. Lynch’in kendine has stratejilerinden biri de ‘Ten Bagger’dı. Bu aslında bir beyzbol terimi ve Lynch çok sevdiği bu oyunun terimlerini çok sevdiği işinde kullanmaktan keyif alıyordu. Borsada bu terimi ilk satın alma fiyatının on katını geri getiren bir yatırım için kullanıyordu. Ona göre bu on kat getiren birkaç senet zararları kapatacağı gibi zenginliği de garantileyecekti. 1980 başlarında yatırım fonları ilgi çekici bir yerde değildi. Fakat zamanla insanların gelecek kaygısı, emeklilik planları arttı ve bu da onları yatırım yapmaya itti. Lynch bilinen isimlerden biriydi ve fonuna katılanlar artıyordu. Ama 1987’de bir kriz yaşandı. Ciddi bir piyasa çöküşünün karşısında bir tarafta ne yapacağını bilemeyenler varken, diğer tarafta telaşsız, karısıyla tatil yapan Peter Lynch vardı. Her şey çok yolunda gittiği için değildi bu rahatlık, aksine Magellan Fonu değerinin üçte birini kaybetti. Fakat Lynch sakindi ve şöyle diyordu: “Korkmadım, çünkü temellere odaklanıyorum.”

Peter Lynch Kişisel Serveti, Kitapları ve Hayırseverliği

Peter Lynch, 13 yıl yönettiği Magellan Fonundan istifa ettiğinde 46 yaşındaydı. 1977’de 18 milyon dolar ile yöneticisi olduğu fonun değeri ise 14 milyar doları bulmuştu. Fon bugün 50 milyar doları aşmış durumda. Lynch kendi servetini 450 milyon dolara ulaştırırken (2020-tahmini), yatırımlarını yönettiği kişileri de yukarıya taşıdı. Ayrıca Lynch, Ulusal Katolik Eğitim Derneği'nden 1992 Seton Ödülü aldı.

Peter Lynch, John Rothchild ile “Borsa’da Tek Başına”yı yazdıktan sonra “Borsayı Yenmek” ve son olarak “Kazanmayı Öğren” dahil olmak üzere üç kitap yazmıştır. İlk iki kitabı yatırım yapmayı bilen orta-ileri düzey okurlar için uygundur. “Kazanmayı Öğren” adlı son kitabı ise yeni yatırımcılar için iyi bir kılavuzdur.

Bugün, Fidelity Investments çatısı altındaki Fidelity Management & Research Co.’da  başkan yardımcısı olarak yarı zamanlı çalışmaya devam ediyor. Fırsat buldukça genç analistlere rehberlik ediyor. Mal varlığı ve toplumda kazandığı saygıyla hayatına devam edebilecekken, o çevresine fayda sağlamaya devam ediyor. Dernekler aracılığıyla birçok yardım ve bağışa imza atan Lynch, hayırseverliği de bir yatırım şekli olarak gördüğünü söylüyor.

Bullekon websitesi: www.bullekon.com

Peter Lynch kitapları için: https://www.scalakitapci.com/peter-lynch-seti

*Caddy: Golf oynayan kişinin vuruş sopalarını ve diğer eşyalarını taşıyan kişiye denir.