OECD Yapay Zeka Raporu:

Riskler azaltılırken, fırsatlardan yararlanmanın yolları açılıyor

Yapay zeka olağanüstü bir hızla gelişiyor, dünya çapında sektörleri ve toplumları yeniden şekillendiriyor. Büyük potansiyeli ve gelecekteki yörüngesinin belirsizliği, YZ'yi teknolojik ilerlemeyle ilgili küresel tartışmaların ön saflarına yerleştiriyor.

 

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün (OECD) "Gelecekteki Potansiyel YZ Risklerinin, Yararlarının ve Politika Zorunluluklarının Değerlendirilmesi" başlıklı raporunda, YZ'nin olası geleceklerini araştırmakta, risklerini, faydalarını ve zorluklarını sorumlu bir şekilde yönlendirmek için atılacak adımları analiz ediliyor.

 

YZ, gelinen bu aşamada, içerik önerme, çevrimiçi satış ve müşteri hizmetleri gibi sektörlerdeki kritik iş fonksiyonlarını dönüştürüyor ve sağlık ve iklim eylemlerinde potansiyel göstermeye başlıyor. Verileri analiz etme, süreçleri otomatikleştirme ve karar alma süreçlerini geliştirme kapasitesi, ekonomik büyüme ve toplumsal ilerleme vaat ediyor. Ancak, bu dönüştürücü ivmenin zorlukları da var. Güvenilir gelişim ve kullanım, eşit erişim ve yapay zekanın toplumsal etkisi ile ilgili endişeler artıyor. Politika yapıcılar, inovasyonu desteklerken, YZ'nin güvenilir gelişimini, dağıtımını ve kullanımını sağlamada kritik öneme sahipler. YZ'nin benimsenmesi küresel olarak hızlandıkça, stratejik öngörü yöntemlerinden yararlanmak gibi geleceğe yönelik faaliyetler, etkisini öngörmek ve şekillendirmek için gereklidir.

 

Hükümetlerin YZ'nin orta ve uzun vadeli etkilerini dikkate almalarının kritik bir ihtiyaç olduğunun vurgulandığı raporda, YZ'nin anlık yararları ve zararları giderek daha belirgin hale gelirken, uzun vadeli toplumsal etkileri belirsizliğini koruduğunun altı çiziliyor. Uzmanlar, YZ'nin önemli ve hatta devrim niteliğinde faydalar sağlayabileceğine, ancak kasıtlı yönetişim müdahaleleri olmadan risklerin önemli ölçüde artabileceğine dikkat çekiyor. Bu durum, hükümetlerin YZ'nin gelecekteki yollarını dikkate almak için öngörü yeteneklerini genişletmeleri çağrısına yol açıyor.

 

İleriye dönük yaklaşımlar, hükümetlerin işgücü geçişleri, mevzuat boşlukları ve YZ'nin ekonomilerin ve toplumların her alanında artan etkisi gibi zorluklara hazırlanmalarına yardımcı olmak için tasarlandı. Stratejik öngörü, YZ'nin yararlarını artırmak ve riskleri en aza indirmek için zamanında müdahaleler yapılmasını sağlıyor. Hükümetler, OECD Hükümet Öngörü Topluluğu (Government Foresight Community - GFC) gibi programlar ve kamu sektörü öngörü çabaları aracılığıyla stratejik öngörü kapasiteleri oluşturuyor. Bununla birlikte, rapor, YZ öngörü kapasitelerini güçlendirmek için daha fazla yatırım da dahil olmak üzere daha fazlasının yapılması gerektiğini vurguluyor.

 

YZ'nin hızlı gelişimi, bilinmeyenleri ve geride kalmanın potansiyel maliyetleri göz önüne alındığında kritik önem taşıyor. Öngörü, politika yapıcıların en iyi nerede ve ne zaman müdahale edeceklerini anlamalarına yardımcı olabilir. Bu, YZ gelişmelerini etkilemelerine ve geriye dönük olarak değiştirilmesi zor veya imkansız olan süreçleri ve eğilimleri önceden önlemelerine yardımcı olacaktır.

 

Yapay zekanın yararları: Dönüştürücü potansiyelin açığa çıkarılması

 

YZ, yaşamları iyileştirmeyi ve dünyanın en acil sorunlarından bazılarının üstesinden gelmeyi vaat ediyor. Politika yapıcılar ve toplum, YZ'nin bu on temel yararlarını gerçekleştirmek için çaba göstermelidir:

 

1- Hızlandırılmış bilimsel atılımlar

Yapay zeka ilaç keşfini, iklim modellemesini ve malzeme bilimi araştırmalarını ilerletiyor. Örneğin, AlphaFold gibi yapay zeka modelleri protein yapısı tahmininde devrim yarattı Bu atılımlar hastalıkların tedavisine, sürdürülebilir enerji çözümlerine ve diğer dönüştürücü yeniliklere yol açabilir.

 

2- Ekonomik büyüme ve üretkenlik

YZ, özellikle finans ve lojistik gibi veri yoğun sektörlerde süreçleri kolaylaştırıyor ve üretkenliği artırıyor. Yapay zeka kullanımının gelecekteki ekonomik kazanımlarına ilişkin tahminler, 2033 yılına kadar küresel GSYH'de yüzde 1-7'lik bir artıştan, varsayımsal yapay genel zeka formlarının yaratılması durumunda on yıllar boyunca spekülatif on kat artışa kadar değişen bazı tahminler yapılıyor.

 

3- Yoksulluk ve eşitsizliğin azaltılması

Aşağıda tartışıldığı gibi, eşitsizliğin artması önemli bir risk olsa da, YZ'nin potansiyel ekonomik kazanımları, bu kazanımlar geniş çapta paylaşılırsa yoksulluğun azaltılmasına da önemli ölçüde katkıda bulunabilir. YZ, yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerde hedeflenen, tarımsal verimi artırmak gibi müdahaleleri de destekleyebilir. Düzgün bir şekilde konuşlandırılan ve yönetilen yapay zeka, yoksulluğu azaltma ve temel hizmetlere erişimdeki boşlukları kapatma potansiyeline sahiptir.

 

4- İklim değişikliğinin hafifletilmesi gibi küresel zorlukların ele alınması

YZ araçları ormansızlaşmayı izleyebilir, iklim modellerini tahmin edebilir, farklı politika seçeneklerinin etkilerini modelleyebilir ve enerji tüketimini optimize edebilir. Yapay zeka, sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin birçoğuna ulaşılmasına yardımcı olmak için önemli bir potansiyeli vardır.

 

5- Geliştirilmiş karar verme ve öngörü

Yapay zekanın büyük veri kümelerini analiz etme yeteneği, politika oluşturma, iş stratejisi ve kriz yönetimini iyileştiren içgörüler sağlar. Daha iyi karar verme, daha etkili yönetişim ve kurumsal başarı sağlayabilir.

 

6- İyileştirilmiş bilgi üretimi ve dağıtımı

Yapay zeka sistemleri, çok çeşitli gerçek dünya uygulamalarına giderek daha fazla entegre olmakta ve otomatik veri toplamayı mümkün kılıyor. Bu, değerli yeni veri kümelerinin oluşturulmasını sağlarken, bu verilerin etkili bir şekilde dağıtılması için araçlar sağlayabilir. Güvenilir bilgiye demokratikleştirilmiş erişim bireyleri güçlendirebilir ve toplumsal sonuçları iyileştirebilir.

 

7- Devrim niteliğinde sağlık hizmetleri ve eğitim

Yapay zeka, kişiselleştirilmiş sağlık tedavilerine ve eğitimde kişiye özel öğrenme planlarına olanak tanır. Bu kişiselleştirme, özellikle yetersiz hizmet alan nüfuslar için daha iyi sağlık sonuçları ve daha fazla eğitim kazanımı sağlayabilir.

 

8- Daha iyi iş kalitesi

Yapay zeka, tekrarlayan ve tehlikeli görevleri otomatikleştirerek ve çalışanların üretkenliğini artırarak, çalışanların daha anlamlı görevlerle meşgul olmalarını sağlayabilir. İyileştirilmiş iş kalitesi, işyeri memnuniyetini ve üretkenliği artırır. Bununla birlikte, işyerinde yapay zekanın güvenilir bir şekilde kullanılmasını sağlamak için uygun politikaların ve önlemlerin alınması gerekiyor; çünkü, yapay zeka destekli çalışan izleme, potansiyel olarak işçi haklarını ve iş kalitesini zayıflatabilir.

 

9- Güçlendirilmiş vatandaşlar ve sivil toplum

Yapay zeka, vatandaşların bilinçli karar verme araçlarına erişmesini sağlarken, sivil toplum kuruluşları da yönetişimi izlemek ve değişimi savunmak için yapay zekayı kullanıyor. Bu güçlendirme demokrasiyi güçlendirir ve toplumsal hesap verebilirliği teşvik eder.

 

10- Şeffaf ve hesap verebilir kurumlar

Yapay zeka, verimsizlikleri belirlemek ve mevzuata uygunluğu sağlamak için devlet verilerini analiz edebilir. Artan şeffaflık kurumlara olan güveni artırır ve kamu politikalarının etkinliğini geliştirir.

 

Bu yararlar, ilerlemeyi teşvik edebilen ve dünya çapında yaşamları iyileştirebilen, iyilik için bir güç olarak yapay zeka vizyonunu temsil ediyor.

 

 

Yapay zekanın oluşturduğu on risk

 

YZ'den yararlanmak ve arzu edilen YZ geleceklerine ulaşmak, risklerini azaltmayı gerektiriyor. OECD raporu ayrıca, YZ'nin bugün mevcut olan ve acil ve sürekli dikkat gerektiren on kritik riski de vurguluyor:

 

1- Sofistike siber tehditler

Yapay zeka, siber saldırıları otomatikleştirip geliştirerek kötü niyetli aktörler için gereken teknik uzmanlığı azaltabilir. Örneğin, yapay zeka ikna edici kimlik avı dolandırıcılıkları oluşturabilir veya enerji şebekeleri gibi kritik sistemlerdeki güvenlik açıklarını tespit edebilir. Yapay zekadan yararlanan bu siber saldırılar ulusal güvenliği tehlikeye atabilir, altyapıyı bozabilir ve dijital sistemlere olan güveni sarsabilir.

 

2- Manipülasyon ve dezenformasyon

Deepfakes ve sentetik metin gibi yapay zeka tarafından üretilen içerikler gerçeklikten ayırt edilemez hale geliyor. Siyasi kampanyalarda, yapay zeka araçları kullanılarak dezenformasyon hızla ölçeklendirilebilir. Gelecekte tümüyle sentetik geçmişler veya çevrimiçi topluluklar oluşturmak mümkün olabilir. Sonuç olarak, medyaya ve demokratik kurumlara olan güven azalabilir, toplumları istikrarsızlaştırabilir ve bölünmeyi körükleyebilir.

 

3- Rekabetçi yarış dinamikleri

Şirketler ve ülkeler yapay zeka sistemleri geliştirmek için yarışıyor ve rekabet ortamında güvenlik yerine hıza öncelik verebiliyorlar. Bu yarış, potansiyel olarak zararlı sistemlerin yetersiz test edilmesine ve konuşlandırılmasına yol açabilir. Güvenli olmayan YZ uygulamaları, sağlam bir gözetim olmadan çoğalabilir ve toplumsal ve ekonomik zarara neden olabilir.

 

4- Yanlış hizalanmış hedefler

YZ sistemlerinin hedeflerinin insan niyet ve değerleriyle uyumlu olacak şekilde belirlenmesi zordur. Örneğin, özgeçmişleri incelemekle görevli bir YZ, geçmiş işe alım verilerinden tarihsel ayrımcılık modellerini tekrarlamayı öğrenebilir. Bu uyumsuzluk, özellikle yapay zeka daha otonom hale geldikçe ve toplumlara ve ekonomilere yerleştikçe, olası felaket sonuçları da dahil olmak üzere, zararlı kararlara veya eylemlere yol açabilir.

 

5- Aşırı güç yoğunlaşması

Az sayıda ülkede bulunan birkaç şirket, son derece gelişmiş yapay zeka modellerini eğitmek için gereken bilgi işlem altyapısına erişim de dahil olmak üzere yapay zeka araştırma ve geliştirmesine hakimdir. Bu yoğunlaşma, ekonomik ve jeopolitik eşitsizlikleri derinleştirme ve birkaç aktöre bağımlılık yaratma riski taşıyor. Bu risk daha da ileri götürülürse, bazı uzmanlar kilit YZ sistemleri veya ekosistemleri üzerinde piyasa kontrolüne sahip olanların bu avantajı siyasi gücü güçlendirmek için kullanabileceğini ve potansiyel olarak geniş çaplı gözetimi, boyun eğdirmeyi ve / veya otoriterliği kolaylaştırabileceğini savunuyor.

 

6- Kritik sistemlerde yapay zeka olayları ve felaketleri

Sağlık, ulaşım, finans ve enerji alanlarındaki yapay zeka entegrasyonu, yanlış teşhisler, trafik kazaları, finansal piyasaların çökmesi veya su veya elektrik arzının kesilmesi gibi çok ciddi başarısızlık potansiyelini artırıyor. Bu yüksek riskli ortamlardaki hatalar can kaybına, mali maliyetlere ve kamuda güvensizliğe yol açabilir.

 

7- İstilacı gözetim ve mahremiyet ihlalleri

YZ'nin geniş veri kümelerini işleme yeteneği, yüz tanıma veya gerçek zamanlı çevrimiçi sansür yoluyla bireylerin izlenmesi gibi istilacı gözetimi mümkün kılıyor. Kontrolsüz gözetim kişisel özgürlükleri baltalayabilir ve aşırı durumlarda otoriter suistimallere yol açabilir.

 

8- Hükümetin teknolojik değişime ayak uyduramaması

Düzenlemeler, yapay zeka alanındaki gelişmelere ayak uydurmakta zorlanıyor ve bazen kritik etik ve güvenlik konularını ele almadan bırakıyor. Güncellenmiş politikalar olmadan, kamu ve işletmeler belirsiz sorumluluklar ve yükümlülüklerle karşı karşıya kalabilir.

 

9- Açıklık ve hesap verebilirlik sorunları

Birçok YZ sistemi “kara kutu” niteliğindedir, bu da kararlarının anlaşılmasını veya açıklanmasını zorlaştırıyor. Bu şeffaflık eksikliği, hesap verebilirliği aşındırarak zararlı davranışların belirlenmesini ve düzeltilmesini de zorlaştırır. Bu kesişen risk, diğer birçok YZ riskine katkıda bulunabilir ve bu riskleri daha da kötüleştirebilir.

 

10- Eşitsizliğin şiddetlenmesi

Daha zengin ülkeler ve bireyler yapay zekaya daha kolay erişebilir ve ondan yararlanabilir, diğerlerini geride bırakabilir. Kasıtlı politikalar olmadan, YZ küresel zengin ve fakir arasındaki uçurumu genişletebilir ve adil büyüme fırsatlarını azaltabilir.

 

Bu riskler, YZ'yi sorumlu bir şekilde yönetmek ve potansiyel zararlarını azaltmak için kapsamlı politikalara duyulan acil ihtiyacı vurgulamaktadır.

 

 

Toplumları daha iyi bir yapay zeka geleceğine doğru yönlendirmek için politika eylemleri

 

Politika yapıcılar, YZ'nin geleceğini şekillendirmek için eşsiz bir konumdadır. OECD raporu, faydalı YZ gelişimine rehberlik etmek için atabilecekleri anlamlı adımları vurgulamaktadır. Rapor, YZ risklerini azaltırken olumlu sonuçlar elde etmeye yardımcı olmak için on öncelikli eylem öneriyor:

 

1- Özellikle YZ sorumluluğu konusunda net kurallar belirleyin

Politika yapıcılar, YZ sistemleri zarar verdiğinde kimin sorumlu olduğunu netleştirerek, geliştiriciler, işletmeler ve tüketiciler için belirsizlikleri azaltacak, hesap verebilirliği ve YZ teknolojilerine güveni sağlayacaktır.

 

2- Zararlı YZ kullanımlarını kısıtlamak veya yasaklamak

İnsan haklarını ciddi şekilde ihlal etmek için kullanılabilecek veya kötüye kullanıma eğilimli olanlar gibi YZ'nin “kırmızı çizgi” uygulamaları açıkça yasaklanmalıdır. Bu, yapay zeka gelişiminin toplumsal değerlerle uyumlu olmasını sağlayacaktır.

 

3- İfşa yoluyla şeffaflığı teşvik edin

Şeffaflık güveni artırır ve düzenleyicilerin uyumluluğu izlemesine yardımcı olur. YZ sistem geliştiricilerinin, özellikle yüksek riskli uygulamalar için modellerini nasıl oluşturdukları ve test ettikleri hakkında kritik bilgileri ifşa etmeleri gerekir.

 

4- YZ yaşam döngüleri boyunca risk yönetimi uygulayın

YZ kullanan kuruluşlar, bir sistemin yaşam döngüsü boyunca titiz risk yönetimi protokollerini takip etmelidir. Bu, dağıtımdan önce potansiyel zararların değerlendirilmesini ve zaman içinde uygun ölçütlere göre performansın izlenmesini içerir.

 

5- Rekabetçi yarış dinamiklerini azaltın

Hükümetler, rekabete dayalı güvensiz uygulamaları önleyen YZ güvenliği için küresel standartlar oluşturmak üzere işbirliği yapmalıdır. İşbirliğine dayalı yaklaşımlar da herkesin yararı için inovasyonu yönlendirmeye yardımcı olabilir.

 

6- YZ güvenlik araştırmalarına yatırım yapın

Politika yapıcılar, olaylara veya tehlikeli kullanımlara yol açabilecek YZ yetenekleri için açıklanabilirlik, yorumlanabilirlik, insani değerlerle uyum, hesap verebilirlik ve değerlendirme ve güvence süreçlerine odaklanan YZ güvenliği ve güvenilirliği araştırmaları için finansmana öncelik vermelidir.

 

7- İşgücünü yapay zeka kesintileri için hazırlayın

Yapay zeka sektörleri dönüştürdükçe, eğitim ve öğretim girişimleri çalışanların uyum sağlayabilmesini sağlamalıdır. Yeniden beceri kazandırma programları ve yaşam boyu öğrenme fırsatları, iş yerinden edilme ve ortaya çıkan beceri taleplerini ele almak için gerekli olacaktır. Politika yapıcılar, son derece gelişmiş yapay zeka sistemlerinin işgücünü yerinden ederek ücret ve istihdam seviyelerini temelden değiştirdiği potansiyel uzun vadeli senaryolar hakkında daha fazla düşünebilirler.

 

8- Sivil toplumu güçlendirmek

Hükümetler, YZ'ye ve YZ politikasına liderlik edecek hükümetlere doğru düzeyde güven oluşturmak için sivil toplum kuruluşları ve topluluklar da dahil olmak üzere paydaşları sürece dahil etmelidir. Sivil toplum, YZ'yi sorumlu bir şekilde kullanmak ve toplumsal etkilerini izlemek için kritik bir savunucudur ve aynı zamanda kamu yararı için YZ araçlarından yararlanma yetkisine sahip olmalıdır.

 

9- Aşırı güç yoğunlaşmasını önleyin

Birkaç büyük şirket ve ülke, YZ endüstrisinde ve YZ politikasında aşırı büyük bir rol oynamaktadır. Bu durum, piyasaların yapısını ve verimli işleyişini olumsuz etkileyebilir ve devlet tabanlı aktörler ve etkili teknoloji liderleri tarafından siyasi gücün yoğunlaşmasına yol açabilir. Tekelci uygulamaları önlemek ve YZ gelişiminde farklı bakış açılarını teşvik etmek için, politika yapıcılar adil rekabeti sağlamalı, düzenleyici kapasiteyi güçlendirmeli, dijital kamu mallarını ve herkesin kullanımına açık teknolojiyi desteklemeli ve YZ yönetişiminde uluslararası işbirliğini teşvik etmelidir.

 

10- Politikaları belirli YZ faydalarına hedefleyin

Sağlık hizmetleri veya iklim değişikliği için YZ çözümlerini teşvik etmek gibi odaklanmış eylemler, YZ'nin olumlu katkılarını artırabilir ve acil küresel zorlukları ele alabilir.

 

YZ'nin geleceğini biz yaratıyoruz ve sonuçlar bugün uyguladığımız politikalara ve çerçevelere bağlı olacaktır. Rapor, YZ'yi arzu edilen geleceğe doğru yönlendirmek için proaktif, şeffaf ve kapsayıcı politika oluşturmanın önemini vurgulamaktadır. Hükümetler, bu on öncelikli eylemi uygulayarak, YZ gelişiminin insanlığın çıkarlarına en iyi şekilde hizmet etmesini sağlayabilir.

 

 

Stratejik öngörünün güçlendirici niteliği

 

Yapay zekanın geleceği heyecan verici ve birçok bilinmeyeni barındırıyor. Politika yapıcılar, YZ'nin potansiyel gelecekleri üzerine düşünerek, işletmeler ve işgücü piyasası gibi kritik alanlarda gelecek senaryolarını tahmin etmek için bir araçla kendilerini güçlendirirler. Bu, YZ gelişimini daha az istenen senaryolardan daha olumlu sonuçlara doğru yönlendiren daha zamanında hükümet eylemlerinin önünü açabilir.

 

Bu rapor, daha arzu edilen YZ gelecekleri için zemin hazırlamaktadır. Politika yapıcılar, uzun vadeli düşünmeye, eşit dağıtıma ve sağlam yönetişime odaklanarak riskleri azaltabilir ve faydaları artırarak potansiyel olarak herkesi güçlendirebilir.

 

Hazırlayanlar:

Francesca Rossi, Michael Schoenstein, Stuart Russell