Noam Chomsky

gerçekten eğitimli bir insan olmanın ne demek

olduğunu tanımlıyor

ABD'de yerel yönetimler düzeyinde eğitimden daha çekişmeli bir konu olmayabilir. Toplumların üzerinde durmak istemediği tüm sosyoekonomik ve kültürel fay hatları, finansman, müfredat, bölgelendirme vb. konulardaki tartışmalarda tamamen açığa çıkıyor. Ancak bugünlerde ulusal düzeyde eğitim politikasına ilişkin tartışmaları nadiren duyuyoruz.

Hiçbir büyük siyasi adayın sadece eğitim odaklı bir konuşma yaptığını duyamazsınız. Münazara moderatörleri de bu konuda pek soru sormaz. Amerika Birleşik Devletleri'nin kurucularının bu konudaki düşüncelerine zaman zaman atıfta bulunuluyor, ancak bu da sadece savaş ve zenginlik üzerine yapılan son görüşmeler sırasında, geçerken oluyor. Çok radikal olduğu gerekçesiyle reddedilen öneriler bir yana, eğitim çoğunlukla ülke liderleri için daha düşük bir öncelik olarak görülüyor ya da üniversite kampüslerindeki siyasi ve sosyal huzursuzluklarla ilgili yüksek gerilimli tartışmalara dahil ediliyor.

Bu durum siyaset felsefesi öğrencilerine garip gelebilir. Platon 'dan John Locke 'a ve John Stuart Mill'e kadar her büyük siyasi düşünür eğitimin merkezi rolü üzerine mektuplar, incelemeler ve hatta büyük eserler yazdı. Çağdaş bir siyasi düşünür -dilbilimci, anarşist ve emekli MIT profesörü Noam Chomsky- de eğitime oldukça fazla kafa yormuş ve kurumlarına yönelik kurumsal bir saldırı olarak gördüğü şeyi güçlü bir şekilde eleştirdi.

Ancak Chomsky'nin, hükümetleri ya da piyasa ekonomilerini desteklemek için eğitimden faydalanmak gibi bir derdi yoktur. Eğitimi tarihsel yanlışları düzeltmek, orta sınıf işlerini güvence altına almak ya da başka herhangi bir gündemi karşılamak için bir araç olarak da görmüyor.

Eğitim ile endoktrinasyon arasındaki fark nedir? Bu tartışma yüzlerce, binlerce yıl öncesine dayanıyor ve gelecekte de binlerce yıl daha devam edecek. Platon'dan Locke'a, Hegel ve Rousseau'dan Dewey'e kadar her büyük filozofun bir cevabı olmuştur. Bu saygıdeğer geleneği sürdüren, dilbilimci, siyasi aktivist ve akademik genelci Noam Chomsky, en tutarlı şekilde zorlayıcı kamu entelektüellerimizden biri, yukarıdaki videoda ve başka yerlerde eğitim hakkında söyleyecek çok şeyi var.

İlk olarak Chomsky, eğitime bakışını, “yaşamdaki en yüksek amacın araştırmak ve yaratmak olduğu Aydınlanma anlamında tanımlıyor. Bu bakış açısına göre eğitimin amacı, insanların kendi başlarına öğrenmelerine yardımcı olmaktır. Eğitim sürecinde başarıya ulaşacak olan siz öğrencisiniz ve bu konuda nasıl ustalaşacağınızı ve onu nasıl kullanacağınızı belirlemek gerçekten size kalmış.” Bu tür bir eğitimin önemli bir parçası, otoriteye meydan okuma, eleştirel düşünme ve aşınmış modellere alternatifler yaratma dürtüsünü teşvik etmektir. Benim benimsediğim pedagoji bu ve beşeri bilimler alanında bir üniversite eğitmeni olarak bunu nadiren gerekçelendirmek zorunda kalıyorum.

Chomsky, eğitimin karşıt kavramını telkin olarak tanımlamakta ve bunun altında belki de en iyi huylu biçim olan mesleki eğitimi görüyor. Bu modele göre, “İnsanlar çocukluktan itibaren gençlerin emirlere uyacakları bir çerçeveye yerleştirilmeleri gerektiği fikrine sahiptir. Bu genellikle oldukça açıktır.” (Oxford İngilizce Sözlüğü'ndeki girişlerden biri eğitimi “bir hayvanın eğitilmesi” olarak tanımlamaktadır, bu anlam belki de Chomsky'nin kastettiğinden çok farklı değildir). Chomsky'ye göre bu eğitim modeli “öğrencileri, gençleri uyumlu bir yaşamın içine hapseden bir borç” dayatıyor. Bu, geleneksel olarak Aydınlanma'dan çıkan şeyin tam tersidir.” Bu iki tanım arasındaki çekişmede -Atina'ya karşı Sparta da denebilir- ilk ve orta öğretim düzeyindeki eğitim reformcularının başını ağrıtan bir soru var: “Sınavları geçmek için mi yoksa yaratıcı sorgulama için mi eğitim veriyorsunuz?”

Chomsky, sadece eğitimin amacı değil, aynı zamanda uygun yöntemler (bu sitenin derinlemesine yatırım yaptığı bir konu) hakkında sayısız tartışma ve münazaranın odağı olan eğitimde şu anda meydana gelen teknolojik değişiklikleri tartışmaya devam ediyor; geleneksel sınıf eğitiminden çevrimiçi eğitime geçiş veya geleneksel bir derecenin bir sertifikaya karşı değeri konusundaki mevcut tedirginlik de buna dahil. Chomsky'nin görüşüne göre teknoloji “temelde nötrdür”, tıpkı bir ev inşa edebilen ya da “birinin kafasını kırabilen” bir çekiç gibi. Aradaki fark, kişinin bu aracı hangi referans çerçevesi altında kullandığıdır. Yine çok tartışmalı bir konu ve burada ele alınamayacak kadar çok, ancak Chomsky'nin açıklamasına izin vereceğim. Siyaseti hakkında ne düşünürseniz düşünün, bir araştırmacı ve eğitimci olarak bilgeliği ve deneyimi, konuyla ilgili görüşlerini dikkate almaya değer kılıyor.

Eğitim konusundaki düşüncelerine daha önce de yer verdiğimiz Chomsky, bize gerçekten eğitimli olmanın ne anlama geldiğini nasıl tanımladığını anlatıyor. Bunu yapmak için de görüşlerine sık sık atıfta bulunulduğunu duymayacağınız bir filozofa, Alman hümanist, Goethe ve Schiller'in arkadaşı ve “modern yüksek öğrenim sisteminin kurucusu” Wilhelm von Humboldt'a uzanıyor. Chomsky, Humboldt'un “bence çok makul bir şekilde, tatmin olmuş bir insanın temel ilke ve gereksiniminin, dış kontroller olmaksızın, bağımsız olarak, yapıcı bir şekilde sorgulama ve yaratma yeteneği olduğunu savunduğunu” söylüyor. Chomsky'ye göre gerçek bir eğitim, insanın entelektüel özgürlüğüne ve yaratıcı özerkliğine bir kapı açar.

Daha açık bir ifadeyle Chomsky, öğrencilerine “derste ne anlattığımız önemli değil; önemli olan sizin ne keşfettiğinizdir” diyen “önde gelen bir fizikçi” ve eski bir MIT meslektaşından alıntı yapmaktadır. Bu bakış açısına göre, gerçekten eğitimli olmak demek, becerikli olmak, “ciddi sorular formüle edebilmek” ve “eğer uygunsa standart doktrini sorgulayabilmek” demektir... “Kendi yolunu bulmak” demektir. Bu tanım Nietzsche'nin konuyla ilgili görüşlerine benziyor, ancak Nietzsche'nin pek çok insanın gerçek bir eğitim alacağına dair pek umudu yoktu. Chomsky, tahmin edebileceğiniz gibi, çok daha demokratik bir ruhla ilerliyor.

Chomsky hayatını, sadece para ödeyen öğrencilerini değil, aynı zamanda kendisine soru soran neredeyse herkesi eğitmeye adadı.

Open Culture - Josh Jones Durham

Yazar Josh Jones, Guernica / A Magazine of Arts and Politics'in kurucu ortağıdır.

ABD'de 2006 yılında kurulan Open Culture, dünya çapındaki yaşam boyu öğrenme topluluğu için yüksek kaliteli kültürel ve eğitsel medyayı bir araya getiriyor.

Noam Chomsky'nin

Direniş Üzerine Notlar

Gayrimeşru Otorite

Geri Çekiliş

Kapitalizmin Sonuçları

Kalplerimizdeki Yeni Dünya

kitapları Scala Yayıncılık'tan yayınlandı.