Türbülans sürüyor, yabancı enflasyon ve faiz beklentilerini yukarı çekti

Levent Gürses

İstanbul Belediye Başkanı ve Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) cumhurbaşkanı adayı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması, başta İstanbul Saraçhane Meydanı olmak üzere birçok kentteki kitlesel protestolar, okul boykotları ve üniversite öğrencilerinin gösterileri, ekonomi, piyasalardaki havanın iyice tersine dönmesine neden oldu.

Dövizdeki dalgalanmanın ve enflasyonist baskının temel ürünlerde fiyat artışlarına neden olması bekleniyor. 1 Nisan itibarıyla elektrik ve doğal gaza yüksek oranlı zam yapılması bekleniyor. Elektrik tarifelerinde yüzde 25 seviyesinde artış iyice netleşmiş iken, doğal gaz için de “çift haneli” yüksek bir zam beklentisi var.

İmamoğlu’na yönelik düzenlenen operasyon ve tutuklanma kararı ardından finansal piyasalarda beklentiler iyice karamsarlaştı. Merkez Bankası’nın kısa vadeli faiz artırımı, döviz satışı ve diğer önlemlerle birlikte dövizdeki fiyat artışını baskılamasıyla dolar 38 ve Euro da 41 lirada kaldı. Borsada ise, kamu bankalarının satışları sürekli olarak karşılaması ve alınan önlemler daha keskin satışlara engel olurken, tahvil faizleri yükseliyor. Bu da özellikle yabancıların yoğun satışlarla piyasayı terk ettiği anlamına geliyor.

Yabancı yatırımcı 21 Mart haftasında net 443,8 milyon dolarlık hisse senedi ve 439,5 milyon dolarlık tahvil sattı. Yabancıların 14 Mart itibarıyla 35 milyar 805 milyon dolar olan hisse senedi stoku, 21 Mart haftasında 28 milyar 760 milyon dolara geriledi. Aynı dönemde tahvil stoku 20 milyar 875 milyon dolardan 18 milyar 703 milyon dolara indi.

GOLDMAN SACHS 350 BAZ PUAN FAİZ ARTIŞI BEKLİYOR 

Özellikle yabancı kurumların yaşanan türbülansa paralel olarak enflasyon ve faiz beklentileri yükselmeye başladı. Bloomberg Economics, Merkez Bankası’nın faiz indirim sürecini yavaşlatacağını öngördü ve liradaki çalkantıların bir sonucu olarak yılsonu enflasyon tahminini de yüzde 25’ten yüzde 28’e yükseltti. Analizde, döviz kurunda yaşanan yükselişin enflasyondaki düşüş eğilimini bozacağı ve Merkez Bankası’nın Nisan toplantısında faiz indirimini pas geçeceği beklentisinin güçlendiği ifade edildi.

ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs ise, son gelişmelerin ardından Merkez Bankası’nın faiz artışına gitmesini beklediğini açıkladı. Goldman Sachs, Merkez Bankası’nın 17 Nisan’da yapacağı Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında hatta daha öncesinde de ara toplantıyla politika faizi olan bir haftalık repo faizini 350 baz puan artıracağını öngördü.

Rezervlerin yüksek olması nedeniyle durumun yönetilebilir olduğu vurgulanan Goldman Sachs’ın raporunda “Bunun yerine daha ciddi bir risk yurtiçi mevduat tabanının yeniden dolarize olmasıyla ortaya çıkabilir” denildi. Raporda, TCMB tarafından 350 baz puanlık bir faiz artışının gerçekleştirilmesinin, dezenflasyon programı kapsamında verilen mesajların güçlendirilmesine hizmet edeceği ifade edildi.

JP MORGAN VE BofA DA ENFLASYON VE FAİZ BEKLENTİSİNİ ARTIRDI

ABD’li yatırım bankası JPMorgan ise, dezenflasyon sürecinin daha yavaş hızda devam edeceğini belirterek, 2025 sonu enflasyon beklentisini yüzde 27,2’den yüzde 29,5’e, Mart ayı enflasyon beklentisini 2,3’ten yüzde 3,2’ye yükseltti. Yatırım bankası, yılsonu faiz tahmini yüzde 30’dan yüzde 35’e yükseltildi.

Bank of America (BofA) da Türkiye için yılsonu enflasyon tahminini yüzde 25,7’den yüzde 28,1’e revize etti. Bankanın raporunda, “Nisan ayında 200 baz puanlık indirim beklentimizi duraklamaya çeviriyoruz ve yılsonu politika faizimizi yüzde 30,5’ten yüzde 32,5’e revize ediyoruz” ifadeleri kullanıldı.

S&P: SİYASİ RİSKLER EKONOMİDE RİSKLERİ BÜYÜTÜYOR

ABD merkezli kredi derecelendirme kuruluşu Standard&Poor’s (S&P), Türkiye’de muhaliflere yönelik siyasi baskıların ekonomide riskleri büyütebileceği uyarısında bulundu.

S&P değerlendirmesinde. siyasi gerginliklerin geri dönmesinin bu reformları sekteye uğratabileceğini ve Türkiye’ye sermaye girişlerini azaltabileceğini, kurda yükselişe yol açabileceğini, ekonomik büyümeyi sınırlandırabileceğini ve enflasyondaki düşüşü sekteye uğratabileceğini vurguladı.

Türkiye’ye ‘sıcak para’ girişinin yeniden sağlanması için de yüksek faiz politikasının bir süre daha devam ettirilmesi bekleniyor. 2024 Mayıs ayında yüzde 75,45’e kadar yükselen enflasyon, Şubat 2025’te yüzde 39,05’e kadar düşmüş, enflasyondaki düşüşle birlikte TCMB politika faizi de art toplantısında yüzde 42,5’e çekilmişti.

TÜRKİYE’NİN RİSK PRİMİ KRİTİK 300 SEVİYESİNİN ÜZERİNİ GÖRDÜ

Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasının ardından Türkiye’nin risk primi de hızla yükseliyor. Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS), 19 Mart öncesinde 250 puan seviyesinde iken, 21 Mart Cuma günü 300 puan kritik eşiğini aşarak 324 puana çıktı. Daha sonra düşerek yeniden 300’ün altına, 25 Mart’ta 294 puana düştü.

CDS, bir ülkenin borcunu geri ödeyememe riskine karşı yatırımcıların ödemek zorunda olduğu sigorta maliyetini gösteriyor.

KARAHAN: ENFLASYONDA YUKARI YÖNLÜ RİSKLER ARTTI

Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, son gelişmeler üzerine, “Enflasyonda yukarı yönlü riskler arttı” derken, piyasa kuralları çerçevesinde gerekli adımları proaktif bir biçimde attıklarını belirtti.

Karahan, Alman-Türk Ticaret ve Sanayi Odası toplantısında yaptığı konuşmada, piyasadaki oynaklığın geçici ve ekonomiye yansımasının kısa vadeli olması amacıyla hızla aksiyon aldıklarını belirtti. Karahan, “Nisan ayı için enflasyonda yukarı yönlü riskler arttı” derken, “Piyasadaki oynaklığın geçici olması için hızla aksiyon aldık. TCMB çok geniş ve güçlü bir araç setine sahip, sıkı para duruşumuzu sürdürüyoruz” dedi.

SIKI PARA POLİTİKASINI DESTEKLEYİCİ TEDBİRLER

Merkez Bankası’nın çok geniş ve güçlü bir araç setine sahip olduğunu belirten Karahan, şunları söyledi:

“Döviz kurunda yüzde 3, ülke risk priminde 71 baz puan, 10 yıl vadeli tahvil faizinde 4,5 puan, 1 ay vadeli kur oynaklığında 15 puana ulaşan artışlar görüldü. Bu artışların makro ekonomik görünümü bozmaması için hızlı şekilde gerekli önlemleri aldık. Böylelikle 19 Mart günü aşırı oynaklık sergileyen göstergelerdeki artış daha sınırlı kaldı. Bu gelişmelerin enflasyon görünümü açısından oluşturabileceği riskleri değerlendirerek sıkı para politikasını destekleyici tedbirler aldık.”

ŞİMŞEK: KISA VADELİ VE SINIRLI OLMASINI ÖNGÖRÜYORUZ

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ise, Merkez Bankası’nın sektörel enflasyon beklentileri verilerine hakkındaki açıklamasında, “Finansal piyasalardaki oynaklığın beklentilere etkisinin kısa vadeli ve sınırlı olmasını öngörüyoruz” dedi.

Şimşek’in açıklaması şöyle:

“Piyasa katılımcılarının ve reel sektörün enflasyon beklentileri iyileşiyor. 12 ay sonrası enflasyon beklentisi piyasa katılımcılarında yüzde 24,6’ya, reel sektörde yüzde 41,1’e geriledi. Hane halkı beklentisi ise sınırlı arttı. Anketler son dönem gelişmelerini yansıtmamakla birlikte, finansal piyasalardaki oynaklığın beklentilere etkisinin kısa vadeli ve sınırlı olmasını öngörüyoruz.”

“ASGARİ ÜCRETTE ARA ZAMMA GEREK YOK”

Hafta içinde yabancı yatırımcılarla telekonferans ile görüşen Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek’in söz konusu görüşmede enflasyon beklentilerindeki artışın şu an için asgari ücrete ikinci bir zam yapılmasının gerektirmediğini ifade ettiği belirtildi.

Ancak, Ocak ayında ortalama 35,5 lira olan dolar/TL üzerinden yapılan hesaplamada yaklaşık 622 dolar olan asgari ücret, doların 38 lirayı aşmasının ardından 582 dolara kadar geriledi. Asgari ücretlinin cebinden 40 dolar (1.520 TL) eksildi. En düşük emekli aylığı ise 26 dolar (988 TL) eksildi. Ekonomi yönetimi, yabancı yatırımcılara güven vermeye çalışırken, iç piyasada alım gücünün düşmesi dar gelirlerin daha da zor duruma düşmesine neden oluyor.

TAHVİL FAİZLERİ HIZLA YÜKSELİYOR

Diğer yandan beklentilere paralel olarak tahvil faizleri de artıyor. 19 Mart’ta gelişmelerin başladığı ilk günden 25 Mart’a kadar 10 yıllık tahvil faizi yüzde 26.55’den 30.79’a 5 yıllık tahvil faizi yüzde 30.01’den 35.68’e 2 yıllıklar ise yüzde 29.67’den yüzde 45.72’ye yükseldi.

‘KUR SİGORTASI’ VE BANKALARA HİSSE GERİ ALIM KOLAYLIĞI GETİRİLDİ

Merkez Bankası, dövizdeki atağa karşı “kur sigortası” uygulaması getirdi. TCMB, Türk Lirası Uzlaşmalı Vadeli Döviz Satım (NDF) işlemlerine başladığını duyurdu. Merkez Bankası’nın attığı adım, döviz kuru üzerindeki baskıyı hafifletmeye yönelik bir müdahale olarak değerlendiriliyor. Buna göre şirketler ve yatırımcılar, belirlenen vadede kur artışına karşı kendilerini “kur sigortası” ile koruyabilecek. Kur farkı Türk Lirası cinsinden ödenecek.

GERİ ALIMLAR BORSAYI KURTARDI

Borsa İstanbul’da da sert düşüşleri önlemek için bankalara hisse geri alımında kolaylık getirildi. BDDK’den yapılan açıklamaya göre bankalara hisse geri alımında sermaye esnekliği tanındığı duyuruldu. BDDK’nın açıklamasına göre geri alımda bankaların aldıkları hisseler çekirdek sermayeden düşmeyecek.

Açıklama sonrası BIST 100’de günlük (25 Mart Salı) yükseliş yüzde 5’i, bankacılık endeksinde ise yükseliş yüzde 6,5’i aştı. BİST 100 Endeksi, geçen hafta Cuma günü 7,8 düşüşle 9.044 puana düştükten sonra hafta içinde sınırlı toparlanmayla Perşembe gününü 6.612 puandan kapattı.

Diğer yandan Sermaye Piyasa Kurulu (SPK), 25 Nisan günü seans sonuna kadar Borsa İstanbul’da açığa satış işlemini yasakladı.

32 ŞİRKET HİSSE GERİ ALIMI YAPTI

BIST 100 endeksinin yüzde 8’e yakın değer kaybettiği 21 Mart Cuma gününde 32 şirket hisse geri alımı gerçekleştirdi. Şirketler hisselerinde 340,7 milyon TL hisse geri alımı yaptı. Bu 32 şirket içinde en yüksek alıma 106,2 milyon TL ile BİM öncülük etti. BİM’i 51 milyon TL ile Gübre Fabrikaları, 50 milyon TL ile Turkcell izledi.

MERKEZ BANKASI MÜDAHALELERİ 30 MİLYAR DOLARI BULDU

Merkez Bankası, piyasalardaki dalgalanmanın önüne geçmek için döviz satarak yoğun müdahalelerde bulunurken, 19 Mart sonrasında müdahale amaçlı satışlar 30 milyar doları buldu. TCMB Analitik Bilançosu’ndan yapılan hesaplamalara göre, 20-25 Mart arasında çeşitli araçlarla döviz piyasasına yapılan müdahale 30 milyar dolara yaklaştı.

 

“Dış varlık - toplam  döviz yükümlülüğü + Ters swap değişimi” şeklinde yapılan döviz satışları gün gün şöyle:

20 Mart: -11,2 milyar $

21 Mart: -3,0 milyar $

24 Mart: -12,4 milyar $

25 Mart: -1,2 milyar $

Toplam: -27,7 milyar $

NDF= 1,8 milyar $

NDF dahil toplam 20-25 Mart: -29,6 milyar $.

 

MERKEZ BANKASI BRÜT REZERVİ 9.7 MİLYAR DOLAR AZALDI

Ancak Merkez Bankası’nın 21 Mart haftasına ait verilerine göre, toplam rezervler, bir önceki haftaya göre 7 milyar 968 milyon dolar azalışla 171 milyar 82 milyon dolardan 163 milyar 114 milyon dolara geriledi.

Brüt döviz rezervleri 9,7 milyar dolar azalarak 88,3 milyar dolara geriledi. Altın rezervleri 772 milyon dolar artışla 74,8 milyar dolara yükseldi.

Toplam rezervlerin 8 milyar dolar, brüt rezervlerin 9,74, swap hariç net rezervlerin ise 13 milyar dolar azalmasının, 30 milyar dolara bulan rakamlarla çelişip çelişmediği merak konusu oldu.

Ancak, uzmanlar Merkez Bankası’nın piyasadaki döviz talebini sadece bilanço üzerinden karşılamadığını, ayrıca TL uzlaşmalı döviz satım ihaleleri ve bankalarla swap yaptığını belirtti.

ALTINA TALEP ARTIYOR, BEKLENTİLER YÜKSELİYOR

ABD yatırım bankalarından Goldman Sachs, merkez bankalarının beklenenden daha güçlü altın talebi ve altına dayalı borsa yatırım fonlarına (ETF) olan sağlam girişler nedeniyle, yıl sonu altın fiyat tahminini yukarı yönlü güncelledi. Goldman Sachs, yılsonu için altın tahminini ons başına 3.300 dolara çıkardı. Goldman Sachs geçen ay 2025 sonu için 3.100 dolar tahmininde bulunuyordu.

İç piyasada altın fiyatları da yükseliyor. Salı günü altının gram fiyatı 3.687 liraya çıktıktan sonra Perşembe günü de 3.733 lira ile yeni bir rekor fiyatla kapandı. Borsa İstanbul Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası’nda (KMKTP) standart altının kilogram fiyatı da 27 Mart Perşembe itibarıyla 3 milyon 744 bin 799 liraya yükseldi.

HAKAN KARA: 2 AYLIK TOPLAM ENFLASYON %6’NIN ÜZERİNDE GELEBİLİR

Merkez Bankası eski baş ekonomisti Hakan Kara da, enflasyonda yükseliş beklentisine dikkat çekerek, yaptığı paylaşımda, “Mart-Nisan iki aylık toplam enflasyonu yüzde 6’nın üzerinde gelebilir. Bu durumda yılsonu yüzde 24 hedefine ulaşmak için aylık enflasyonun kalan 8 ayda ortalama yüzde 1 olması gerekiyor. Merkez Bankası’nın enflasyon tahmin bandının üst sınırı olan yüzde 29’un tutması için ise Nisan’dan sonra kalan 8 ayda ortalama yüzde 1,5 enflasyon gerekiyor. İmkansız değil ama zor” yorumunu yaptı.

HANE HALKI İÇİN ENFLASYON BEKLENTİSİ %59,3’E YÜKSELDİ

Merkez Bankası’nın hafta içinde açıkladığı, “Mart 2025 Sektörel Enflasyon Beklentilerine” göre, piyasa katılımcıları için yüzde 24,6’ya, reel sektör için yüzde 41,1’e gerilerken, hane halkı için yüzde 59,3’e yükseldi.

Piyasa katılımcıları için enflasyon beklentisi 0,7 puan azalarak yüzde 24,6 seviyesine gerilerken, reel sektör için bu beklenti 0,8 puan azalarak yüzde 41,1’e düştü. Ancak, hane halkı için enflasyon beklentisi 0,1 puan artarak yüzde 59,3 seviyesine yükseldi. Gelecek 12 aylık dönemde enflasyonun düşeceğini bekleyen hane halkı oranı da bir önceki aya göre 3,0 puan artarak yüzde 31,3 seviyesinde gerçekleşti.

TEMEL GIDA FİYATLARINDA ENFLASYON TIRMANIŞA GEÇTİ

Bu arada temel gıda fiyatlarında enflasyon tırmanışa geçti. Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu’na bağlı KAMUAR’ın Mart 2025 “Halkın Enflasyonu” araştırmasına göre, gıda fiyatları bir ayda yüzde 6,8 oranında artış gösterdi. Ocak-Mart dönemindeki toplam gıda enflasyonu yüzde 13,6’ya ulaşırken, yıllık bazda artış yüzde 54,2 olarak hesaplandı.

Son 12 ayın ortalama gıda fiyatları ise bir önceki 12 aylık döneme göre yüzde 68,3 yükseldi. Sebzede aylık artış yüzde 19,8, meyvede ise yüzde 12,7 oldu. Bu ürün gruplarındaki yıllık artış oranları da sebzede yüzde 179,7, meyvede yüzde 123,8 oldu.

Kamu çalışanlarının maaş artışları, gıdadaki artışın gerisinde kaldı. Eylül 2021’den bu yana kamu çalışanı maaşları yüzde 881,5 oranında artarken, aynı dönemde gıda fiyatları yüzde 1165 yükseldi.

AÇLIK SINIRI-ASGARİ ÜCRET FARKI 3.622 LİRAYA ÇIKTI 

Birleşik Kamu İş Konfederasyonuna göre, açlık sınırı martta 25 bin 720, yoksulluk sınırı ise 78 bin 230 liraya yükseldi. Açlık sınırı Mart ayında asgari ücreti geçerek ve önceki aya göre 516 TL artarak 25 bin 720 lira oldu. Yoksulluk sınırı ise önceki aya göre 2 bin 889 lira artışla 78 bin 230 liraya yükseldi.

Mart 2025 itibariyle son 12 ayda, açlık sınırı 5 bin 628 lira, yoksulluk sınırı ise 20 bin 950 lira arttı. 22 bin 104 lira olan net asgari ücret açlık sınırının 3.622 lira altında kaldı.

Birleşik Kamu İş’e göre, mevcut asgari ücret dört kişilik bir ailenin sadece 26 günlük beslenme harcamasını karşılarken yoksulluk sınırının üçte birini bile karşılamıyor. Ailede iki kişinin asgari ücretle çalışarak kazanacağı ücret bile yoksulluk sınırına ulaşmıyor.

 “BU PARAYLA 405 BİN KONUT YAPILABİLİRDİ”

İstanbul Planlama Ajansı (İPA) Başkanı Doç. Dr. Buğra Gökçe, dövizdeki artışı kontrol etmek için harcanan 27 milyar dolar ile 405 bin adet konut veya 13 bin 500 öğrenci yurdu veya her ile hastane yapılabileceğini açıkladı.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne yönelik açılan soruşturma kapsamında tutuklanan İPA Başkanı Doç. Dr. Gökçe, Silivri Cezaevi’nden sosyal medya hesabından paylaştığı mesajda dövizde artışı engellemek için 27 milyar dolar harcandığını, bu parayla neler yapılabileceğini açıkladı.

Gökçe, “Bu parayla 405 bin adet 100 metrekarelik sosyal konut inşa edilip 1 milyon 250 bin vatandaşa güvenli konut sağlanabilirdi. Emeklilerin bayram ikramiyesi 3 bin liradan 35 bin liraya çıkarılabilirdi. Her bir vatandaşımıza bir kereliğine 12 bin lira ikramiye verilebilirdi. Türkiye genelinde her ilçeye 15 adet olmak üzere toplam 13 bin 500 öğrenci yurdu yapılabilirdi. 60 ile bin 600 yataklı hastaneler kazandırılabilirdi” ifadelerine yer verildi.

19 MART’IN FATURASI DA YURTTAŞA KESİLECEK

CHP Mersin Milletvekili Gülcan Kış ise, rezervlerdeki erimeye dikkat çekerek, 26 milyar dolar ile her bir emekliye 41 bin lira ikramiye verilebileceğini ya da bir Osmangazi Köprüsü yapılabileceğini söyledi.

Gülcan Kış şöyle dedi:

“Bu parayla her bir emekliye 41 bin lira ikramiye verilebilirdi. Ya da bir Osmangazi Köprüsü, bir Yavuz Sultan Selim Köprüsü, bir Atatürk Barajı, üç Avrasya Tüneli yapılır; üstüne emeklilere 787 lira daha ikramiye dağıtılırdı.

BEŞERİ KALKINMADA EN KÖTÜ İLLER; AĞRI, URFA, VAN, MUŞ, BİTLİS

TÜİK, ilk kez “İl Seviyesinde Beşeri Kalkınma Endeksi, 2018-2022” verilerini açıkladı.  Eğitime, sağlığa, gelire erişim kriterlerini dikkate alan ve TÜİK tarafından ilk kez üretilen Beşeri Kalkınma Endeksi’ne göre Güneydoğu ve Doğu Anadolu illeri her zamanki gibi en dipte yer alıyor.

2022 yılında il düzeyinde en yüksek beşeri kalkınma endeksine sahip il Ankara oldu. Bu ili, İstanbul, Kocaeli, İzmir ve Muğla izledi. Beşeri kalkınma endeksi en düşük olan il Ağrı olurken, bu ili Şanlıurfa, Van, Muş ve Bitlis izledi. Beşeri kalkınma endeksinin 2018-2022 yılları arasında en çok artış gösterdiği ilk beş il sırasıyla Kilis, Şırnak, Çankırı, Hakkâri ve Ağrı oldu. Aynı dönemde, beşeri kalkınma endeksinin düşüş gösterdiği iller sırasıyla Trabzon, Ordu, Rize ve Karabük oldu.

GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK %28,4’E YÜKSELDİ

Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranı (geniş tanımlı işsizlik) Şubat ayında yüzde 28,4 ile zirveye çıktı, 11 milyon işsiz var. TÜİK Şubat ayına ait işsizlik verilerini açıkladı.

TÜİK’e göre, Şubat ayında dar tanımlı işsizlik yüzde 8,2 ve iş arayan işsiz sayısı 2,9 milyon kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,2 puan azalırken, Şubat ayında işsiz sayısı bir önceki aya göre 95 bin kişi azalarak 2 milyon 886 bin kişi oldu. İşsizlik oranı erkeklerde yüzde 6,7, kadınlarda ise 11,0 oldu.

15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 0,1 puan artarak yüzde 15 oldu. Bu yaş grubunda işsizlik oranı; erkeklerde yüzde 10,8, kadınlarda ise yüzde 22,7 oldu.

DIŞ TİCARET AÇIĞI OCAK-ŞUBAT DÖNEMİNDE %18,2 ARTTI

TÜİK, Şubat ayına ait dış ticaret verilerini açıkladı. Buna göre, ihracat 2025 yılı Şubat ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1,6 azalarak 20 milyar 761 milyon dolar, ithalat yüzde 2,4 artarak 28 milyar 533 milyon dolar olarak gerçekleşti.

İhracat Ocak-Şubat döneminde önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 2,0 artarak 41 milyar 921 milyon dolar, ithalat yüzde 5,9 artarak 57 milyar 235 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Şubat ayında dış ticaret açığı önceki yılın aynı ayına göre yüzde 14,8 artarak 6 milyar 767 milyon dolardan, 7 milyar 771 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2024 Şubat ayında yüzde 75,7 iken, 2025 Şubat ayında yüzde 72,8’e geriledi.

Ocak-Şubat döneminde dış ticaret açığı yüzde 18,2 artarak 12 milyar 952 milyon dolardan, 15 milyar 314 milyon dolara yükseldi.

YOKSULLUK ÇOCUKLARIMIZI HASTA EDİYOR

Ankara Tabip Odası, TÜİK tarafından açıklanan “Çocuk Sağlığı ve Yoksunluğu 2024” raporuna ilişkin yazılı açıklamasında “Yoksulluk bir halk sağlığı sorunudur. Çocuklarda da yoksulluk ve hastalıkların görülmesi arasında doğrudan ilişkili bulunur” vurgusu yaptı. Ankara Tabip Odası, çocuk yoksulluğunun derinleştiğini belirterek, sosyoekonomik eşitsizliğin artışıyla birlikte çocuklar arasında yetersiz beslenme, sağlıksız koşullarda barınma, okullaşma oranında düşme, sosyal yaşamdan dışlanma ve ayrımcılık, çocuk işçiliği ve iş kazaları gibi risklerin çoğaldığına dikkati çekti.

Açıklamada “Her 10 aileden 1’i çocuklarının gün içinde taze meyve ve sebze tüketmesini sağlayamıyor. Yaklaşık her 5 aileden 1’i evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayamıyor. Yaklaşık her 10 aileden 1’i çocuklarına düzgün iki çift ayakkabı alamıyor. Yaklaşık her 4 aileden 1’i çocuklarının günde en az bir kez et, tavuk veya balık tüketmesini sağlayacak maddi olanaklardan yoksun” denildi.

Çocuklarda yoksulluk ve hastalıkların görülmesi arasında doğrudan ilişkili bulunduğu belirtilerek, “Yetersiz beslenme (malnütrisyon) çocuklarda büyüme geriliğine neden olurken aynı zamanda onların bağışıklık sistemlerini de zayıflatarak hastalık risklerini artırır ve bir hastalık ortaya çıktığında iyileşme zorlaşır. Geçmeyen halsizlik ve yorgunluk, bilişsel gerileme ve öğrenme güçlüğü, anemiler, raşitizm, kas zayıflıkları, diş çürükleri ve diş eti hastalıkları, saç dökülmesi, tırnak kırılmaları gibi pek çok durumun görülme sıklığı artar” denildi.

ABD’DE ÜRETİLMEYEN TÜM OTOMOBİLLERE %25 EK GÜMRÜK VERGİSİ

Dünyaya baktığımızda, ABD Başkanı Donald Trump, gümrük vergisi oranlarıyla ticaret ortaklarını tehdit etmeyi sürdürüyor, Trump, yerli üretimin artırılması amacıyla ithal otomobil ve kamyonlara yüzde 25 tarife uygulanmasına yönelik kararnameyi imzaladı ve bunu “Amerika’nın kurtuluş gününün başlangıcı” olarak nitelendirdi.

ABD’de üretilmesi halinde tarife uygulanmayacağını belirten Trump, şirketlerin gümrük vergisi ödememek için ABD’ye geri döndüğünü aktardı. ABD’nin gerçek kurtuluş gününün ise karşılıklı tarifelerin açıklanacağı 2 Nisan olacağını yineleyen Trump, otomobil tarifelerinin de bu tarihte yürürlüğe gireceğini belirtti. Trump, “3 Nisan’dan itibaren tahsilata başlıyoruz” ifadelerini kullandı.

Tarifelerin otomobil endüstrisinde “muazzam” bir büyümeye yol açacağını vurgulayan Trump, ilaç endüstrisini ülkeye geri getirmek için ilaçlara da tarife uygulayacaklarını aktardı. Trump, ithal keresteye yönelik tarifelerin de geleceğine işaret etti.

URSULA VON DER LEYEN: DEĞERLENDİRME YAPACAĞIZ

Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, misilleme sinyali vererek, ABD’nin, Avrupa otomotiv ihracatına gümrük vergisi koyma kararından derin üzüntü duyduğunu belirterek, “Bu duyuruyu, ABD’nin önümüzdeki günlerde öngördüğü diğer önlemlerle birlikte değerlendireceğiz.” ifadesini kullandı.

BORSALAR İNİŞTE, AVRUPALI ÜRETİCİ MÜZAKERE İSTİYOR

Alman Otomobilciler Birliği (VDA) ABD otomobil ithalatına getirdiği yüzde 25’lik yeni gümrük vergisinin ekonomik sonuçları konusunda uyarıda bulunarak, bu konu için derhal müzakere çağrısında bulundu.

Trump’ın ek gümrük vergisi kararı, savunma harcamalarının ekonomileri canlandıracağı beklentisiyle bir süredir bahar havası yaşayan Avrupa borsalarını sarstı. Perşembe günü kıtadaki önemli hisselerden oluşan Stoxx Europe 600 yüzde 0,7 gerilerken, Almanya’nın DAX endeksi de yüzde 0.7, Fransa’nın CAC 40 endeksi yüzde 0,5 kayıpla günü tamamladı.

ABD’DE BÜYÜME VE İŞSİZLİK CEPHESİNDEN İYİ HABER

Diğer yandan ABD ekonomisine ilişkin önemli veriler açıklandı. Ekim-Aralık 2024 dönemine ilişkin Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) yıllık yüzde 2,4 arttı. Yapılan revizyonla daha önce yüzde 2,3 olan oran yukarı yönlü artırıldı. Böylece ekonomi 2024 genelinde ise yüzde 2,8 büyüdü. ABD ekonomisi, 2023’te yüzde 2,9 büyüme kaydetmişti.

ABD ekonomisi, geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 1,6, ikinci çeyreğinde yüzde 3, üçüncü çeyreğinde yüzde 3,1 büyümüştü.

Ayrıca, ABD’de ilk kez işsizlik maaşı başvurusunda bulunanların sayısı 22 Mart ile biten haftada 224 bine gerileyerek piyasa beklentilerinin altında gerçekleşti. Piyasa beklentisi, işsizlik maaşı başvuru sayısının bu dönemde 225 bin olması yönündeydi.

IMF, ABD’DE DURGUNLUK BEKLEMİYOR

Uluslararası Para Fonu (IMF) şimdilik resesyon (durgunluk) beklemediğini belirtti. IMF Sözcüsü Julie Kozack, gelen verilerin ABD’de ekonomik faaliyette 2024’teki çok güçlü hızdan yavaşlama sinyali verdiğini ancak resesyonun temel varsayımlarının bir parçası olmadığını söyledi.

Geçen haftalarda ticaret cephesinde birçok yeni gelişme yaşandığını ifade eden Kozack, “Gümrük tarifelerinin devam etmesi halinde, Meksika ve Kanada üzerinde önemli bir olumsuz etki yaratabileceğini belirtmiştik. Diğer bölgeler ve ülke grupları için de bu analizi yapma sürecindeyiz” diye konuştu. Kozack, ABD’de faaliyet ve istihdamın beklentileri aştığını, dezenflasyon sürecinin korkulandan daha az maliyetli olduğunu söyleyerek, “Büyük politika değişiklikleri açıklandı ve gelen veriler ekonomik faaliyette 2024’teki çok güçlü hızdan yavaşlama sinyali veriyor. Tüm bunlara rağmen, resesyon temel varsayımımızın bir parçası değil” dedi.