2022: Geride bıraktığımız yıl

2022'yi geride bırakırken, yıl boyunca teknoloji dünyasında yaşananları geri sarıyoruz.

 

REGÜLASYONLAR

• Avrupa'da satılan tüm elektronik cihazlarda "USB-C" girişinin kullanılmasını zorunlu kılan teklif 5 Ekim'de kabul edildi. Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin düzenlemeye uyması için son tarih ise 28 Aralık 2024 olarak açıklandı.

Avrupa Birliği, mart ayında mutabakata vardığı, büyük teknoloji platformlarının nasıl hizmet verip veremeyeceğinin ve rekabetin esaslarının belirlendiği Dijital Pazarlar Yasası'nı (DMA) temmuzda onayladı. Yasa, 2023'ün ikinci çeyreğinde yürürlüğe girecek.

DMA ile kimler hedefleniyor? Teklif, piyasa değeri 75 milyar avroyu ya da yıllık geliri 7,5 milyar avroyu aşan şirketleri hedef alıyor ve kaidelere uymayan şirketlere yıllık gelirlerinin %10'una kadar cezai müeyyideler uygulanmasını öngörüyor. 

DMA neden önemli? Yasa, uygulama geliştiricilerin cihaz donanımına adil biçimde erişebilmesinden cihaz üreticilerinin ön yükleme ile sunabileceği uygulamalara kadar geniş bir yelpazeden birçok regülasyonu da beraberinde getiriyor. Aynı zamanda verinin ne şekilde kullanılabileceği ve kimlerin erişimine hangi koşullarda sunulabileceğini de düzenliyor.

• Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Konseyi'nin nisan ayında üç taraflı ön mutabakata vardığı, birliğin dijital anayasası olması amaçlanan "Dijital Hizmetler Yasası" (DSA) temmuz ayında onaylandı. DSA kurallarını ihlal eden şirketler, yıllık küresel cirolarının %6'sına kadar para cezasıyla karşı karşıya kalacak.

Ne hedefleniyor? Yasanın "Big Tech" olarak anılan büyük teknoloji ve sosyal medya platformlarının sorumluluklarını belirleyerek, bu yükümlülükleri yerine getirmeyenler için caydırıcı cezalar ortaya koyması hedefleniyor.

• Avrupa Komisyonu'nun Android telefon ve tablet üreticilerine kısıtlamalar getirmek için piyasadaki hâkim konumunu kullandığı gerekçesiyle verdiği 4,34 milyar avroluk para cezasına itiraz eden Google'ın bu itirazı, Avrupa Genel Mahkemesi tarafından reddedildi. Komisyonun kararını onaylayan mahkeme, cezanın 4,125 milyar avroya düşürülmesine karar verdi.

Neden? Komisyon, Google'ın Android üreticilerine şirketin uygulamalarını ve arama motorunu önceden yüklemeyi zorunlu kılarak yasa dışı hareket ettiğini tespit etmiş ve şirketin böylece "genel internet aramasındaki hâkim konumunu sağlamlaştırabildiğini" söylemişti.

• Epic Games'in, çocuk oyuncuların mahremiyetini koruyamadığı ve oyuncularını satın almaya iten yöntemler kullanarak kandırdığı gerekçesiyle Federal Ticaret Komisyonu (FTC) tarafından açılan iki davada, toplam 520 milyon dolar ceza ödeyeceği ve mağdurlara 245 milyon dolar geri ödeme yapacağı bildirildi.

• ABD'nin rekabet gücünü, yenilikçiliğini ve ulusal güvenliğini artırmak üzere tasarlanan "Yarı İletken ve Bilim Üretimi için Faydalı Teşvikler Yaratma Yasası" (CHIPS and Science), ABD Başkanı Joe Biden'ın imzasıyla 9 Ağustos 2022 tarihinde yasalaştı.

YASA'nın detayları: CHIPS Yasası, ABD'de üretilecek yerli çip teknolojisi ve bilim alanlarında önümüzdeki on yıl içinde 280 milyar dolar harcama yapılmasını öngörüyor. Bununla birlikte, yasa, fondan faydalanacak ABD merkezli firmaların Çin'de "ileri teknoloji" tesisi inşa etmesini de 10 yıl boyunca yasaklıyor

• ABD, ekim ayında Çin'in teknolojik ve askerî gelişiminin önüne geçmek için yarı iletken üretiminde gerekli olan araçların Çin'e ihracına yeni kısıtlamalar getirdiğini duyurdu. Kısıtlamalar kapsamında, Çin'in en önemli bellek yongası üreticisi YMTC dâhil 30 Çin merkezli kuruluş, yetkililerin teftiş edemediği şirketleri kapsayan "doğrulanmamış" şirketler listesine eklendi.

• TikTok'un "güvenlik endişeleri" nedeniyle ABD'de yasaklanmasını kapsayan yasa tasarısı açıklandı. Yasa, Çin haricinde "düşman" olarak kabul edilen; aylık 1 milyondan fazla kullanıcıya sahip Rusya, İran, Kuzey Kore, Küba ve Venezuela merkezli sosyal medya şirketlerinin ABD'deki faaliyetlerinin engellenmesini de içeriyor.

 

UZAY & BİLİM

• 25 Aralık 2021'de fırlatılan ve  24 Ocak'ta görev yeri Lagrange noktası 2'ye (L2) ulaşan James Webb Uzay Teleskobu tarafından çekilen ilk görüntü 12 Temmuz'da paylaşıldı. Görüntü, "evrenin en derin ve en detaylı fotoğrafı" olarak tarihe geçti.

 

NASA

• NASA'nın Dünya için tehlikeli olabilecek asteroit ve kuyruklu yıldızlara karşı geliştirdiği gezegen savunma teknolojisini test etmek için 24 Kasım 2021'de fırlattığı uzay aracı DART, 27 Eylül'de yaklaşık 11 kilometre uzakta bulunan Dimorphos asteroidine, saatte 23 kilometre hızla planlı şekilde çarptı. DART'ın Dimorphos'un yörüngesini değiştirdiği ve görevin başarıyla sonuçlandığı açıklandı.

• NASA, daha önce pek çok kez ertelenen, insanlığın tekrar Ay'a ayak basacağı Artemis görevlerinin ilki olan Artemis I kapsamında Orion uzay aracını, Space Launch System ile 16 Kasım'da uzaya fırlatuı. Orion, 12 Aralık'ta Türkiye saatiyle 20:41'de başarılı şekilde Pasifik Okyanusu'na indi.

• CERN'de bulunan ve 2012 yılında tarihin en büyük keşiflerinden birisi olan Higgs bozonunu keşfeden Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC), gerekli yükseltme ve tamirlerin yapılmasıyla geçen 3 yılın ardından 5 Temmuz'da tekrar çalıştırıldı. LHC, çalıştırıldıktan sadece 1 gün sonra daha önce hiç görülmemiş üç yeni parçacığa dair kanıt buldu. Yeni keşfedilen parçacıkların, atomların yapısını tanımlayan Standart Model Teorisi ile tutarlı olduğu bildirildi. 

•  ABD Enerji Bakanlığı, 13 Aralık'ta Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı'nın Ulusal Ateşleme Tesisi'nde yapılan çalışmalar sonucunda tarihte ilk kez bir nükleer füzyon deneyinde sarf edilen enerjiden daha fazla enerji üretildiğini açıkladı. 

• Çin, Tiangong Uzay İstasyonu'nun devam eden inşası için uzaya göndereceği 3 modülden 2'ncisi olan Wentian modülünü 25 Temmuz'da, sonuncu modül Megtian'ı ise 31 Kasım'da fırlattı. Tiangong'un tamamlanmasıyla Çin, tek başına uzay istasyonu yöneten tek ülke olacak.

 

KRİPTO

• Kripto para borsası FTX iflas etti. 8 farklı federal suçtan yargılanan FTX'in kurucu ortağı ve eski CEO'su Sam Bankman-Fried'ın, 13 Aralık'ta tutuklandıktan ve ABD'ye sevk edildikten sonra 23 Aralık'ta 250 milyon dolarlık kefalet karşılığında serbest bırakılmasına karar verildi.

Suçlamalar: Bankman-Fried'a yönelik suçlamalar arasında elektronik dolandırıcılık, menkul kıymetler dolandırıcılığı ve kara para aklama yer alıyor. Bankman-Fried'ın ömür boyu hapis cezasına çarptırılabileceği belirtiliyor.

• En büyük 10 kripto para biriminden biri olan Terra Luna, mayıs ayında çöktü. Nisanda 118 dolardan işlem gören Terra Luna'nın değeri %99,9 düşerek 0,09 dolara geriledi. Bu çöküş, bir  stablecoin olan TerraUSD'nin (UST) de sabitliğini yitirmesine yol açtı. Binlerce yatırımcının etkinlendiği ve diğer kripto birimlerin de değer kaybetmesine yol açan çöküşün, kripto evreninde toplam 300 milyar dolarlık bir değer kaybına neden olduğu tahmin ediliyor.

• Ethereum blok zincirinde kullanılan enerji miktarını büyük ölçüde azaltacak olan "Merge" isimli yazılım güncellemesi 15 Eylül'de gerçekleşti. Sistemde işlemlerin nasıl gerçekleştiğini ve ether token’ların nasıl oluşturulduğunu kökten değiştiren güncellemenin, küresel elektrik tüketimini %0,2 oranında azalttığı açıkladı. 

Nedir? Ethereum'un orijinal yürütme katmanının yeni "hisse ispatı" katmanı Beacon Chain ile birleştirilmesi olarak tanımlanan Merge, çok fazla enerji gerektiren madencilik ihtiyacını ortadan kaldırarak, bunun yerine ağın stake edilmiş Ether ile güvence altına alınmasını sağlıyor.

 

MOBİLİTE

• Togg'un seri üretiminin yapılacağı Gemlik Kampüsü açıldı. Törende konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, araçların Mart 2023'ün sonunda piyasaya çıkacağını, fiyatının ön satış başladığında açıklanacağını bildirdi. 

Renk ve modeller: Mart 2023'te piyasaya sunulacak C-SUV 6'nın farklı renk seçeneklerine sahip olacağı, renklerin isimlerinin ise "Anadolu, Gemlik, Oltu, Kula, Kapadokya ve Pamukkale" olacağı açıklandı. 2025'teyse C segmentindeki tamamen elektrikli Sedan ve ardınan C-Hatchback, B-SUV ve C-MPV modellerinin satışa sunulacağı bildirildi.

İlk şarj istasyonu: Togg, şarj ağı markası TruGo ile dördü 180 kW, ikisi 300 kW olmak üzere ilk şarj istasyonunun kurulumunu Bolu HighWay Dinlenme Tesisi'nde gerçekleştirdi. Ortalama bir bataryayı 25 dakikada %80'e kadar şarj edebilen şarj portlarından tüm elektrikli araç kullanıcıları yararlanabilecek.

 

TWITTER

• 2,89 milyar dolar karşılığında 73,486,938 Twitter hissesi satın alarak sosyal medya platformuna %9,2 oranında ortak olan Elon Musk'ın, hisse başına 54,20 dolarla toplam 44 milyar dolara Twitter'ı satın almak için sunduğu teklif, nisan ayında kabul edildi. Daha sonra platformdaki sahte hesapların sayısının toplam hesapların %5'inden daha fazlasını oluşturduğu gerekçesiyle Twitter'ı satın almaktan vazgeçen Musk, kısa bir süre sonra şirketi satın almak için teklifini yineledi. Teklifin kabul edilmesiyle Musk, Twitter'ın yeni sahibi oldu.

• Elon Musk, satın alma sürecinin tamamlanmasının ardından Twitter CEO'su Parag Agrawal, CFO Ned Segal, üst düzey hukuk ve politika yöneticisi Vijaya Gadde ile genel danışman Sean Edgett'in görevine son verdi. Ayrıca, Twitter'ın güvenlik ve taciz, insan hakları, akıl sağlığı ve çocuklara yönelik cinsel istismar gibi "kamuya açık anlatımların sağlığı için kritik sorunlar" olarak tanımlanan konuları ele almak için gönüllü uzman danışma grubundan oluşan "Güven ve Güvenlik Konseyi" de kaldırıldı.

• Twitter Blue aboneliğinin ücreti aylık 8 dolar olarak belirlendi. "Mavi tık" yani onaylanmış hesap özelliğini de kapsayan yeni abonelik sisteminin ücreti, Apple'ın App Store'da uyguladığı %30 komisyon nedeniyle iOS kullanıcıları için 11 dolar olarak belirlendi.

 

SATIN ALMALAR

• Microsoft, ocak ayında video oyun geliştiricisi Activision Blizzard'ı 68,7 milyar dolara satın alacağını duyurdu. Yılın ve video oyun pazarı tarihinin en büyük satın alması olan teklifin potansiyel etkilerine yönelik inceleme yürüten Federal Ticaret Komisyonu (FTC), satın almayı engellemek amacıyla aralık ayında dava açtı.

• Take-Two Interactive, mobil oyun devi Zynga'yı satın aldığını duyurdu. Açıklamaya göre Take-Two, hisse başına 9,86 dolar üzerinden 12,7 milyar dolar değerlemeyle Zynga'yı bünyesine kattı. 

• Sony Interactive Entertainment, Halo ve Destiny gibi oyunların geliştiricisi Bungie, AAA oyunlar geliştiren Haven Studios ve genellikle mobil oyunlar geliştiren Savage Games'i satın aldı.

• Singapur merkezli yarı iletken üreticisi Broadcom, haziran ayında sanallaştırma yazılımlarında uzmanlaşmış VMware'i 61 milyar dolar karşılığında satın almak için anlaşmaya vardığını açıkladı. 12 Aralık'ta, bu yılın en büyük ikinci satın alması olan teklife, AB antitröst düzenleyicileri tarafından kapsamlı soruşturma başlatılacağı bildirildi.

 

YENİ TEKNOLOJİLER

• Apple, WWDC 2022'de yeni Apple M2 işlemciyi duyurdu. M1 çip setine göre %18 daha yüksek işlem ve %35 daha yüksek grafik performansı sergileyen, saniyede 15 milyondan fazla işlem yapabilen, 24 GB'a kadar LPDDR5 RAM, 6K harici ekran desteği ve 100 Gb/s bellek bant genişliği sunan M2 işlemci ile piyasaya sürülen ilk ürün 2022 MacBook Air oldu.

• Meta, ekim ayında Quest 2'ye göre daha hafif ve ince olan, kullanıcıların göz hareketlerini ve yüz ifadelerini kopyalayarak avatarların "göz teması" kurduğu hissi yaratan izleme sensörleriyle donatılmış yeni karma gerçeklik seti Quest Pro'yu tanıttı.

•  OpenAI'ın girilen metinden gerçekçi görseller üreten yapay zeka teknolojisi DALL-E 2, siteye kaydolan herkesin kullanımına açıldı. Şirketin yapay zeka sohbet botu ChatGPT ise kasım ayında kullanıma sunuldu.

 

GAMING

• Polonya merkezli oyun stüdyosu CD Projekt Red, yeni bir Witcher oyunu üzerinde çalıştığını doğruladı. Şirket, yeni oyunda Epic Games ile ortaklaşa geliştireceği Unreal Engine 5 motorunu kullanacağını belirtti. 

• Rockstar Games, bir GTAForums üyesi tarafından paylaşılan ve GTA 6'ya ait olduğu öne sürülen oyun içi görüntülerin gerçekliğini doğruladı. Oyun haritasının GTA Vice City'nin haritası olduğunun ve bir kadın karakterin oynanabildiğinin görüldüğü görüntülere ilişkin Bloomberg'den gazeteci Jason Schreier, bunun, "video oyun tarihindeki en büyük sızıntılardan biri ve Rockstar Games için bir kabus" olduğunu söyledi.

• Sony, Xbox Game Pass ile abonelik alanında rekabet etmek için PS Plus Extra ve Premium hizmetlerini başlattı. PS Plus Extra ile oyun severlere PS4 ve PS5 oyunlarından oluşan bir katalog sunan Sony'nin PS Plus Premium hizmeti ise PS1-PS3'teki klasik oyunları içeriyor.

• The Game Awards'da bu yıl "Yılın Oyunu" unvanının sahibi Elden Ring oldu. "En İyi Bağımsız Oyun" için Stray seçilirken "En İyi Anlatım" ödülü God of War Ragnarök'e ve "En İyi Mobil Oyun" ödülü Marvel Snap'e verildi. 

 

YERLİ GİRİŞİM & YATIRIM: İLK 3

• Getir, Mubadala Investment Company liderliğinde gerçekleşen son yatırım turunda 768 milyon dolar yatırım aldı. Bu son yatırımla değerlemesi 11,8 milyar dolara ulaşan Getir, adını decacorn'lar arasına yazdırdı.

• Dream Games, Index Ventures liderliğinde gerçekleşen Seri C yatırım turunda 255 milyon dolar yatırım aldı. Yeni yatırımla şimdiye kadar aldığı toplam yatırım 468 milyon dolara ulaşan girişimin değerlemesi ise 1 yıl içinde yaklaşık 3 kat artarak 2,75 milyar dolara çıktı.

• Kurucuları arasında Oğuzhan Atay'ın bulunduğu BillionToOne, Adams Street Partners ve Hummingbird Ventures liderliğinde gerçekleşen Seri C turunda 173,5 milyon dolar yatırım aldı.

Kaynak: https://aposto.com/i/quando-2022-geride-biraktigimiz-yil